یکی از بیماری‌های ویروسی رایج در سراسر جهان، تبخال است که افراد زیادی را مبتلا می‌کند. این بیماری به صورت التهاب و ایجاد مجموعه‌ای از آفت‌های ریز و جوشی در ناحیه مبتلا به آن ظاهر می‌شود. ویروس هرپس سیمپلکس عامل اصلی این بیماری است که معمولاً در ناحیه‌هایی مانند آلت تناسلی، چشم و صورت و اطراف دهان باعث آسیب‌های پوستی می‌شود. در ادامه مقاله تبخال چیست ؟ با ما همراه شوید تا بیشتر با این بیماری آشنا شده و علائم و راه‌های درمان و پیشگیری را برای شما ارائه دهیم.
آنچه در این مقاله می خوانیم
تبخال چیست؟
همانطور که اشاره شد، تبخال به شکل تاول‌های قرمز و پر از مایع در اطراف دهان یا سایر نواحی ظاهر می‌شود که اغلب به هم وصل بوده و ممکن است لثه‌ها یا سقف دهان را درگیر کند. این تاول‌ها معمولاً قبل از پوسته شدن و ترکیدن، باعث درد، سوزش و یا خارش می‌شوند. عامل شایع تبخال لب ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 (HSV-1) است، اما در برخی موارد، عفونت هرپس سیمپلکس نوع 2 (HSV-2) نیز می‌تواند منجر به ایجاد تاول‌ها شود.
با توجه به آمارها، تقریباً نیمی از افراد 14 تا 49 ساله با ویروس هرپس سیمپلکس نوع 1 عفونت‌زده و در معرض خطر تبخال لب هستند. متأسفانه، هیچ روش قطعی برای جلوگیری یا درمان تبخال وجود ندارد، اما افراد می‌توانند اقداماتی انجام دهند تا از عود مجدد این بیماری جلوگیری کرده و زمان درمان را کاهش دهند.
علت بروز تبخال
تبخال یک بیماری ویروسی مسری است که از طریق تماس با قسمت‌های آلوده از فرد مبتلا منتقل می‌شود. علاوه بر این، این ویروس می‌تواند از طریق ترشحات بزاق، ادرار، مدفوع و چشمی نیز منتقل شود. باید توجه داشت که این ویروس معمولاً در سیستم عصبی فرد به صورت نهفته باقی می‌ماند و تحریک‌های مختلف می‌تواند باعث فعال شدن آن شود.
عوامل مختلفی می‌توانند به عنوان تحریک‌های تبخال عمل کنند از جمله تب، دوره قاعدگی، استرس، افزایش دما، ضربه، ضعیف شدن سیستم ایمنی، مصرف برخی داروها و نور خورشید. تبخال تا زمانی که تاول‌های آن بهبود نیافته‌اند قابلیت انتقال دارند، بنابراین باید تا زمانی که تاول‌ها به طور کامل بهبود پیدا نکرده‌اند، از تماس با فرد بیمار خودداری کرد.
علائم تبخال چیست؟
بعضی افراد مبتلا به تبخال هیچ علامت خاصی ندارند، درحالی‌که برخی دیگر تنها یک بار علائم را تجربه می‌کنند. بااین‌حال، حدود 25٪ از افراد مبتلا به تبخال دچار عود مجدد علائم می‌شوند. در این موارد، معمولاً علائم هر بار در نقطه خاصی از بدن ظاهر می‌شوند. علائم اولیه‌ی عفونت HSV-1 معمولاً در بازه زمانی 2 تا 20 روز پس از تماس با ویروس ظاهر شده و شامل موارد زیر می‌شود:
- ظهور ضایعات تاولی در دهان، زبان، گونه‌ها، چانه یا حتی داخل بینی
- درد در محل بروز تبخال
- ورم
- گلودرد
- تورم غدد لنفاوی
- افزایش دمای بدن
- سردرد
- کاهش آب در بدن
- حالت تهوع
همچنین ممکن است چند روز قبل از ظهور تبخال، سوزش و گز گز را تجربه کنید. این زمان بهترین زمان برای شروع درمان است. پس از ظهور زخم، تاولی قرمز و پر از مایع را مشاهده خواهید کرد. این تاول‌ها معمولاً دردناک و حساس به لمس هستند و ممکن است بیش از یک تبخال ظاهر شود. تبخال معمولاً تا مدت 2 هفته باقی می‌ماند و تا زمانی که پوسته نمایان نشود، واگیردار است. اولین تبخال ممکن است تا 20 روز پس از تماس با ویروس ظاهر نشود.
آیا تبخال مسری است و امکان انتقال وجود دارد؟
تبخال به شدت واگیر است، به‌ویژه زمانی که در قسمت‌های بارز بدن مانند لب، پوست دست و صورت یا بینی ظاهر می‌شود. بنابراین، اگر با فردی در تماس هستید که تبخال روی لب دارد، بهتر است از بوسیدن او خودداری کرده و لوازم شخصی مانند قاشق، چنگال و ظروف غذایی او از شما جدا باشند. همچنین، بهتر است از وسایلی که با تبخال لب در تماس بوده‌اند، دیگر استفاده نکنید. به‌عنوان مثال، رژ لب یا پمادی که بر لب‌هایتان زده‌اید را دور بیندازید و از حوله‌ای که استفاده کرده‌اید، دیگر استفاده نکنید.
هنگامی که ویروس هرپس سیمپلکس وارد بدن می‌شود، دیگر از بین نمی‌رود و از دهان به سیستم عصبی مرکزی می‌رود و در آنجا باقی می‌ماند تا با حمله بعدی دوباره فعال شود. به همین دلیل، بسیاری از افراد که تاکنون سابقه‌ای از ابتلا به تبخال نداشته‌اند، پس از اولین تجربه خود، به‌طور مداوم تبخال‌های دیگری را در لب یا بینی تجربه می‌کنند.
انواع تبخال
تبخال دو نوع متفاوت و شایع دارد که با توجه به ناحیه‌ای که درگیر می‌شوند، معرفی می‌شوند. این دو نوع عبارتند از:
تبخال دهانی
تبخال دهانی اولین نوع تبخال است که به شکل زخم موقت در اطراف دهان و پایین بینی ظاهر می‌شود. این زخم موقت، اگرچه تا مدتی محدود ایجاد می‌شود، اما بسیار آزاردهنده است و معمولاً یک تا سه هفته پس از ابتلا به ویروس بروز می‌کند. این تاول ممکن است تا سه هفته روی صورت فرد باقی بماند. برخی از علائمی که باعث می‌شوند افراد متوجه شوند ویروس هرپس سیمپلکس موجود در بدن آن‌ها دوباره فعال شده است، شامل سوزش، خارش و التهاب اطراف لب‌ها می‌شود. علاوه بر این، این تبخال ممکن است در نقاط دیگری از بدن از جمله لثه، لب‌ها، داخل دهان، گلو و اطراف چشم‌ها نیز دیده شود.
تبخال تناسلی
تبخال تناسلی را باید در دسته‌بندی بیماری‌های مقاربتی قرار داد. این نوع تبخال معمولاً از طریق رابطه جنسی منتقل می‌شود. ویروس مسبب این تبخال قادر نیست که از طریق وسایل منتقل شود، زیرا بعد از جدا شدن از پوست (اگر به پوست فرد دیگری منتقل نشود) در مدت بسیار کوتاهی می‌میرد. علائم این تبخال معمولاً به اندازه‌ای ضعیف است که بسیاری از افراد آن را تشخیص نمی‌دهند و به اشتباه آن را با مشکلات پوستی عادی اشتباه می‌گیرند.
علائم این نوع تبخال به محض ابتلا به سرعت ظاهر می‌شوند و شدت آن‌ها افزایش می‌یابد. به عبارت دیگر، افراد علائم شدیدتری را در زمان‌هایی از روز دوم تا هفته پس از ابتلا تجربه می‌کنند. این نوع تبخال ممکن است باعث تب، احساس خستگی، کاهش اشتها و درد عضلانی در مناطقی مانند کمر، باسن، ران‌ها و حتی زانوها شود. همچنین، ترشحات واژینال غیرطبیعی در خانم‌ها و درد در هنگام ادرار ظاهر شدن از دیگر نشانه‌های ابتلا به این نوع تبخال است.
بیشتر بخوانید: راه های انتقال زگیل تناسلی کدام است ؟
پیشگیری از تبخال
با توجه به عدم وجود درمان قطعی برای تبخال، اما اقداماتی وجود دارد که می‌توانند از ابتلا به این ویروس جلوگیری کنند یا انتقال آن به دیگران را ممانعت کنند. اگر با نشانه‌های ابتلا به HSV نوع یک روبرو هستید، این اقدامات پیشگیرانه را حتما در نظر داشته باشید:
- از تماس مستقیم فیزیکی با دیگران خودداری کنید.
- از به اشتراک گذاشتن وسایل شخصی که ممکن است ویروس را منتقل کنند، مانند لیوان، حوله، ظروف غذاخوری، لباس، وسایل آرایشی و رژ لب پرهیز کنید.
- در زمان تشدید نشانه‌های تبخال، بهتر است از رابطه جنسی دهانی، بوسیدن و هر گونه فعالیت جنسی دیگر خودداری کنید.
- هنگام استفاده از دارو، دست‌های خود را بشویید و دارو را با استفاده از پنبه روی زخم بمالید تا تماس با آن به حداقل برسد.
- هر گونه فعالیت جنسی برای افراد مبتلا به HSV نوع دوم ممنوع است تا از انتقال این بیماری به دیگران جلوگیری شود.
- اگر فردی به این ویروس مبتلا باشد، اما هیچ علامتی از بیماری را تجربه نکند، استفاده از وسایل محافظتی در هنگام رابطه جنسی ضروری است.
- زنان باردار مبتلا به این ویروس ممکن است نیاز به استفاده از داروهای خاص برای جلوگیری از انتقال بیماری به جنین داشته باشند.
- با رعایت این نکات، می‌توان از ابتلا به این ویروس جلوگیری کرده و از انتقال آن به دیگران پیشگیری کرد. همچنین، با استفاده از راهکارهای درمانی مطرح شده، می‌توان از شدت نشانه‌های این بیماری کاسته و به فعالیت‌های روزانه خود مانند دیگر افراد ادامه داد.
برای خرید محصولات تبخال کلیک کنید.
روش های موثر در درمان تبخال با کمک روش های خانگی
ویروس تبخال، اگر به بدن فرد وارد شود، تا زمان مرگ همراه او باقی می‌ماند؛ هرچند ممکن است فرد مبتلا بعد از مدتی علائمی نداشته باشد، اما می‌تواند آن را به دیگران منتقل کند. این بیماری زمانی بروز می‌کند که سیستم دفاعی بدن فرد ضعیف می‌شود. در بیشتر موارد، روش‌های درمانی مختلفی برای ترمیم زخم و پیشگیری از بیماری مورد استفاده قرار می‌گیرند. پزشک نیز معمولاً برای کاهش شدت بیماری، مجموعه‌ای از قرص‌ها و کرم‌های خاص را تجویز می‌کند. اما می‌توان از طریق برخی راه‌های خانگی هم شدت این بیماری را کاهش داد.
کمپرس یخ
با استفاده از کمپرس یخ می‌توانید درد و ناراحتی ناشی از تبخال را کاهش دهید. برای این کار، یک تکه یخ را درون یک حوله با کیسه فریزر قرار داده و به مدت چند دقیقه روی منطقه آسیب‌دیده قرار دهید. ویروس‌های تبخال به سرما حساس هستند؛ بنابراین استفاده مکرر از یخ و کمپرس یخ در طول روز می‌تواند بهبودی این بیماری را تسریع کند.
سرکه سیب
استفاده از سرکه سیب به عنوان یکی از روش‌های درمانی برای تبخال لب و کاهش شدت آن مطرح است. سرکه سیب محلولی ضدعفونی‌کننده با خواص ضدالتهابی فراوان دارد. برای استفاده، پنبه استریل را در سرکه سیب آغشته کرده و سپس در طول روز سه یا چهار بار آن را بر روی منطقه آلوده بکشید. برای دستیابی به نتایج بهتر، تا احساس اولیه سوزش، پنبه را روی منطقه آسیب‌دیده نگه دارید. همچنین، شست‌وشوی منطقه با آب و سرکه نیز می‌تواند در کاهش علائم تبخال لب مؤثر باشد.
هیدروژن پروکسید
آب اکسیژنه یا هیدروژن پروکسید یکی از محصولاتی است که به دلیل خواص ضدعفونی‌کننده خود در درمان تبخال مؤثر است. برای استفاده، کافی است مقداری از این محلول را با استفاده از پنبه بر روی ناحیه آسیب دیده بمالید و سپس به مدت چند دقیقه اجازه دهید روی محل باقی بماند. محلول آب اکسیژنه با غلظت ۳٪ برای این کار مناسب است. توصیه می‌شود که این محلول را هر چند ساعت یکبار بر روی ناحیه آسیب‌دیده بمالید، تا علائم بیماری کاملاً از بین برود.
سیر
سیر یکی از گیاهانی است که خواص ضدمیکروبی و ضدالتهابی دارد. آلیسین یکی از ترکیبات شیمیایی موجود در سیر است که اثرات ضدویروسی قوی برجای می‌گذارد. شما می‌توانید از سیر خرد یا رنده شده استفاده کنید و آن را بر روی منطقه آسیب‌دیده قرار دهید و پس از گذشت ۱۵ دقیقه محل را به دقت بشویید. این کار نیاز به چندین بار تکرار در طول روز دارد تا نتیجه‌بخش باشد.
درصورتی‌که سوزش ناشی از سیر برای شما مشکل ساز شود، می‌توانید از روغن سیر نیز استفاده نمایید. برای تهیه روغن سیر، یک حبه سیر تازه را در روغن زیتون بپزید و پس از خنک شدن از آن استفاده کنید. همچنین، مصرف روزانه یک یا دو حبه سیر خرد شده نیز می‌تواند در بهبود بیماری تأثیرگذار باشد.
آلوئه ورا
ژل آلوئه‌ورا معمولاً برای ترمیم و کاهش درد و التهاب مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما این ژل حتی بر روی تبخال‌ها نیز تأثیرات مفیدی دارد. برای استفاده، ابتدا کمی ژل آلوئه‌ورا را بر روی موضع آسیب‌دیده مالیده و منتظر بمانید تا آن خشک شود، سپس با یک دستمال خیس و نرم آن را پاک کنید. این کار را چند بار در روز انجام دهید تا بهبود سریع‌تر اتفاق بیفتد
ترکیب عسل و نمک
ترکیب نمک و عسل یکی از روش‌های مؤثر در درمان تبخال لب است. این ترکیب می‌تواند به سرعت فرآیند بهبودی را تسریع داده و علائم بیماری را کاهش دهد. ممکن است هنگام استفاده از این ترکیب کمی احساس سوزش کنید، اما این سوزش قابل تحمل و عادی است. عسل و نمک هر دو دارای خواص ضدمیکروبی و ترمیم‌کننده زخم هستند، بنابراین می‌توانند به طور مؤثری بر روی زخم‌ها و التهابات ناشی از تبخال تأثیر بگذارند و به بهبودی آن کمک کنند.
خمیر دندان
یکی از روش‌های مؤثر برای رفع و کاهش علائم تبخال، استفاده از خمیر دندان است. این محصول شامل جوش شیرین، هیدروژن پراکسید، الکل و منتول می‌شود که تمامی این ترکیبات اثرات خوبی در خشک کردن تبخال دارند. به علاوه، حضور سدیم لوریل سولفات در خمیر دندان به کاهش شدت بیماری در چند روز کمک می‌کند. برای استفاده از خمیر دندان به منظور رفع تبخال، کافی است کمی از آن را روی ناحیه مورد نظر بمالید و پس از ده دقیقه آن را با یک پنبه نرم و وازلین پاک کنید. توجه داشته باشید که خمیر دندان‌های سفیدکننده برای این کار بیشتر مناسب هستند.
نکات و توصیه های مهم در مورد تبخال
تغذیه با غذاهای حاوی لیسین نظیر لبنیات، تخم‌مرغ، سویا، انبه، زردآلو و سبزیجات غنی از آنتی‌اکسیدان مثل کلم، کاهو، کلم بروکلی، گوجه فرنگی و گل کلم می‌تواند به پیشگیری از ابتلا به تبخال کمک کند. داشتن یک رژیم غذایی مناسب که حاوی آرژینین نباشد، می‌تواند به کنترل تبخال کمک کند. همچنین، مصرف اسیدهای چرب امگا ۳ موجود در ماهی قزل‌آلا و بذر کتان می‌تواند با تقویت سیستم ایمنی از التهابات مزمن جلوگیری کند.
ویتامین C و ویتامین B نیز می‌توانند به بهبود تبخال کمک کرده و واکنش ایمنی را تقویت کنند. اما باید به خوردن غذاهای اسیدی مثل آب‌میوه، غذاهای پر شکر، نوشابه، دلستر و غذاهای فرآوری‌شده دقت کنید، زیرا ممکن است باعث بدترشدن بیماری شوند.
همچنین استفاده از کمپرس آب گرم هنگامی که احساس کردید می‌خواهید تبخال بزنید، می‌تواند به کاهش درد و تورم حاصل از آن کمک کند. به همین دلیل بهتر است از تماس با هوای بسیار سرد و همچنین قرار گرفتن در معرض نور آفتاب خودداری کنید، زیرا این موارد می‌توانند تبخال را تشدید کنند.
به علاوه، درمان تبخال لب نیازمند مراعات نکاتی مانند استفاده از ضدآفتاب و بالم لب مخصوص، استفاده از پچ یا چسب تبخال حاوی ژل هیدروکلوئید، استفاده از قرص‌های ضدویروسی با تجویز پزشک و رعایت تمیزی و بهداشت ناحیه تبخال است. همچنین خوردن غذاهای نرم و غنی از آنتی‌اکسیدان می‌تواند در فرآیند بهبودی مؤثر باشد.
سخن پایانی
همانطور که گفتیم تبخال یک زائده کوچک تاول مانند است که به وسیله ویروس هرپس سیمپلکس ایجاد شده و معمولاً به وسیله تماس نزدیک پوستی منتقل می‌شود. این بیماری، حتی اگر قابل رؤیت نباشد، مسری است و به طور کلی درمانی ندارد. با این‌حال، برخی داروهای خاص می‌توانند درمان تبخال لب را تسریع کرده و از عود مجدد آن جلوگیری کنند.
بسیاری از افراد می‌توانند با استفاده از داروهای غیرنسخه‌ای یا روش‌های درمانی خانگی تبخال خود را کنترل کنند. اما افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند، باید به سرعت پس از مشاهده تبخال به پزشک مراجعه کنند، زیرا شناخت علائم و درمان به موقع می‌تواند در درمان این بیماری مؤثر باشد. در خصوص تبخال و علائم آن می توانید با مشاوران داروخانه آنلاین مثبت سبز در ارتباط باشید.
در نهایت، اهمیت پیشگیری از ابتلا به ویروس تبخال و مراقبت از خود و دیگران از انتقال آن بیش از هر زمان دیگری مشخص است. این ویروس ممکن است برای برخی افراد عارضه‌هایی ناخوشایند ایجاد کند، اما با رعایت اقدامات ایمنی و بهداشتی، می‌توان مواجهه با آن را کاهش داد. ازهمین‌رو، آگاهی از علائم و راهکارهای پیشگیری و درمان، یکی از مهم‌ترین اقداماتی است که می‌توانیم به جامعه‌ی خود برای مقابله با این بیماری کمک کنیم که در مقاله تبخال چیست توضیح داده ایم.