نیش زنبور، موجب زخم و درد به دلیل سوراخ‌شدن پوست توسط زنبورهای ماده مانند کارگر و ملکه می‌شود. زهر حشرات گزنده به‌طورکلی تنوع شیمیایی قابل‌توجهی دارند و واکنش فرد به نیش زنبور می‌تواند بسته به گونه آن متفاوت باشد. زهر نیش زنبور اغلب کمی اسیدی است و در بیشتر افراد فقط دردی سبک ایجاد می‌کند. واکنش‌های آلرژیک ممکن است در افراد مبتلا به آلرژی نسبت به اجزای سم زنبور رخ دهد، اما درمان‌ها و تدابیر خانگی می‌توانند به تسکین عوارض نیش زنبور کمک کنند.
آنچه در این مقاله می خوانیم
انواع زنبور
زنبورعسل از سه نوع زنبور بالغ شامل زنبور کارگر، زنبور نر و ملکه تشکیل شده است.
هزاران زنبور کارگر در فعالیت‌های مختلفی مانند ساخت لانه، جمع‌آوری غذا و پرورش نوزادان، با هم مشارکت می‌کنند و هر کدام از آنها مسئولیت خاص خود را بر عهده دارند. نوع نیش زنبوران عسل می‌تواند متغیر باشد. نیش زنبورعسل دارای خارهای تیز و نیش زنبور گاوی بدون خار است. برای درمان نیش زنبور عسل می‌توانید از پماد گزیدگی حشرات که در داروخانه به فروش می‌رسد استفاده کنید.
کدام مواقع زنبورعسل نیش می‌زند؟
زنبورعسل، به طور عمومی، زمانی که دور از کندو و در حال جمع‌آوری شهد یا گرده است، به‌ندرت نیش می‌زند. اما در مواقعی که خطر را احساس و فکر می‌کند که خود یا کندویش در معرض تهدید قرار گرفته‌اند، به‌شدت از آن دفاع کرده و ممکن است نیش بزند. زنبورهای عسل، از طریق دریافت فرمان‌های حمله که توسط زنبورهای دیگر ترشح می‌شوند، به وجود خطر پی می‌برند.
فواید نیش زنبورعسل برای بدن
نیش زنبورعسل به دلایل متعددی از جمله ویژگی‌های دارویی خود به‌عنوان یک دارو در درمان بیماری‌های مزمن مورداستفاده قرار می‌گیرد. نیش زنبورعسل، یک ماده بی‌رنگ و مایع با خصوصیات اسیدی که دارد شامل ترکیباتی مانند ضد التهاب‌ها، قند، مواد معدنی، آنزیم‌ها و آمینواسیدها می‌شود. اپی تراپی، یک روش درمانی استفاده از نیش زنبورعسل است. درواقع از نیش زنبورعسل در اشکال مختلف مانند مکمل، عصاره، سرم و مرطوب‌کننده استفاده می‌کنند. نیش زنبورعسل فواید زیادی دارد که به تعدادی از آنها اشاره می‌کنیم:
خواص ضدالتهابی
نیش زنبورعسل به دلیل داشتن ملیتین، خاصیت ضدالتهابی دارد. بااین‌حال، در مصرف بالا ممکن است باعث درد و خارش شود.
فواید برای پوست
در محصولات مراقبت از پوست مانند مرطوب‌کننده‌ها و سرم‌های پوستی از نیش زنبورعسل استفاده می‌کنند. این مواد دارای خاصیت ضدباکتریایی هستند و می‌توانند چین‌وچروک را کاهش دهند.
سلامت سیستم ایمنی بدن
یکی از فواید دیگر نیش زنبورعسل، تنظیم و تقویت سیستم ایمنی بدن است. با تولید آنتی‌بادی‌ها، سیستم ایمنی بدن را تحریک کرده و با بیماری‌ها مقابله می‌کند.
نیش زنبورعسل و بیماری‌های نورولوژیکی
استفاده از نیش زنبور در کاهش بیماری‌های نورولوژیکی مانند پارکینسون مؤثر است.
کاهش درد
استفاده از عصاره نیش زنبور در طب سوزنی به همراه دارو می‌تواند منجر به کاهش درد در قسمت‌های مختلف بدن شود.
بیشتر بخوانید: بهترین پماد برای نیش حشرات و درمان نیش پشه
علائم حساسیت به نیش زنبور
علائم رایج حساسیت به نیش زنبورعسل ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- داشتن احساس سوزش، خارش و درد زیاد در منطقه نیش
- تغییر رنگ پوست اطراف نیش
- تورم
این عوارض عموماً خفیف بوده و در چند ساعت به طور کامل تحت کنترل درمانی قرار می‌گیرند. بااین‌حال، در برخی از موارد، ممکن است به مدت چند روز با این علائم مواجه شوید، به‌ویژه اگر در معرض حساسیت بیشتری باشید. درصورتی‌که در هر بار نیش خوردن عوارض متفاوت و شدیدتری داشتید، بهتر است به پزشک متخصص آلرژی مراجعه کنید. در ضمن، در صورت وقوع واکنش‌های شدید و آنافیلاکسی، علائم زیر ممکن است نشان‌دهنده وضعیت خطرناک باشند:
- اختلال در تنفس: نفس‌کشیدن سخت و تنگی نفس احساس می‌شود.
- تورم در ناحیه گلو و زبان
- سرگیجه و سبکی سر
- اسپاسم (گرفتگی) معده
- مشکلات گوارشی مانند تهوع و اسهال
- افزایش ضربان قلب (نبض تند)
اقدامات لازم پس از نیش‌زدن زنبور
پس از نیش‌زدن زنبور، اقدامات زیر را انجام دهید:
- خونسردی: در ابتدا آرام باشید و از هوشیاری خود مطمئن شوید.
- برداشتن نیش: سعی کنید نیش را از پوست بیرون کشیده و آن را از محل زخم جدا کنید. به هنگام خروج نیش، از فشاردادن بر روی زخم خودداری کرده تا جلوی انتقال بیشتر زهر به بدن را بگیرید.
- شستشو با آب و صابون: محل زخم را با آب و صابون آبکشی کنید تا هر گونه ذرات مخرب یا زهر باقیمانده را از پوست دور شوند.
- استفاده از کمپرس یخ: کمپرس یا کیسه‌های یخ را بر روی محل زخم قرار دهید تا ورم و التهاب کاهش یابد. اما مطمئن شوید که کمپرس یا یخ مستقیماً بر روی پوست نباشد و از گذاشتن آن برای مدت‌زمان طولانی خودداری کنید.
- مصرف داروهای ضد آلرژی: مصرف داروهایی مانند افتر بایت باریج یا آنتی‌هیستامین‌ها می‌توانند در کنترل علائم آلرژیک مفید باشند.
- درمان با آنتی‌هیستامین خوراکی: استفاده از آنتی‌هیستامین‌های خوراکی نیز در پیشگیری از واکنش‌های آلرژیک مؤثر هستند.
این اقدامات می‌توانند به‌عنوان اقدامات اولیه در درمان نیش زنبور مفید باشند، اما در صورت بروز واکنش‌های شدیدتر یا مشکلات مرتبط با نیش زنبور، بهتر است با پزشک مشورت کنید.
درمان خانگی نیش زنبور
درمان نیش زنبور با استفاده از روش‌های خانگی می‌تواند به شما کمک کند تا علائم ناشی از نیش زنبور را کاهش دهید. در ادامه، روش‌های خانگی برای درمان نیش زنبور ذکر شده است:
عسل
استفاده از عسل بر روی ناحیه آسیب‌دیده، در بهبود زخم و پیشگیری از عفونت کمک می‌کند و همچنین التهاب را کاهش می‌دهد.
جوش‌شیرین
خمیر تهیه شده از جوش‌شیرین و آب در تسکین عوارض نیش زنبور مفید است. بعد از مالیدن خمیر بر روی ناحیه آسیب‌دیده، آن را به مدت ۱۰ دقیقه روی پوست بگذارید و سپس شستشو دهید.
خمیردندان
استفاده از خمیردندان یک روش ساده است که در کاهش درد و تسکین التهاب نیش زنبور کاربرد دارد.
سرکه سیب
سرکه سیب به‌عنوان یک ضدعفونی‌کننده مؤثر عمل کرده و به کاهش التهاب و درد نیش زنبور کمک می‌کند.
زغال
با استفاده از زغال فعال یا همان کربن فعال، می‌توانید یک راهکار کارآمد برای درمان نیش زنبورعسل در خانه داشته باشید. پودر زغال فعال را با کمک آب یا روغن مخلوط کرده و پمادی تهیه کنید که تأثیرگذاری بسیاری در درمان نیش زنبورعسل دارد.
قرص آسپرین
استفاده از قرص آسپرین به‌صورت موضعی یک راهکار ساده و مؤثر در کاهش درد و تورم ناشی از نیش زنبورعسل است.
گیاهان و روغن‌های گیاهی برای نیش زنبور
برخی گیاهان و روغن‌ها نیز به تسکین علائم نیش زنبورعسل کمک می‌کنند. از جمله این گیاهان و روغن‌ها عبارت‌اند از:
آلوئه‌ورا
این گیاه خاصیت ترمیم زخم دارد و می‌تواند منجر به تسکین پوست و درد شود. برای استفاده، برگ آلوئه‌ورا را شکسته و ژل آن را مستقیماً روی ناحیه آسیب‌دیده بگذارید.
کرم گل همیشه‌بهار
این کرم ضدعفونی‌کننده است که برای بهبود زخم‌های جزئی و کاهش تحریک پوست استفاده می‌شود. کرم را مستقیماً روی محل نیش بمالید و با باند بپوشانید.
اسانس اسطوخودوس
این اسانس باخاصیت ضدالتهابی خود در رفع تورم نیش زنبور کمک می‌کند. اسانس را با یک روغن حامل مانند روغن نارگیل یا زیتون رقیق کرده و چند قطره از آن را به محل نیش بزنید.
روغن درخت چای
این روغن با ویژگی ضدعفونی‌کنندگی طبیعی خود می‌تواند در تسکین درد نیش زنبورعسل مؤثر باشد. آن را با یک روغن مخلوط کرده و یک قطره از آن را به محل نیش بزنید.
فندق
فندق، یک درمان گیاهی مورد آزمایش و مؤثر برای درمان نیش حشرات و زنبورعسل است. این ماده در کاهش التهاب، درد و خارش کمک می‌کند. در صورت لزوم، فندق را مستقیماً به محل نیش زنبورعسل بمالید.
سیر
با قراردادن برش‌های سیر یا سیر رنده شده در محل نیش زنبور، می‌توانید به‌راحتی اثر التهابی و خارش آن را تسکین داده و زهر را خارج کنید. اما حتما توجه داشته باشید که گذاشتن سیر برای درمان نیش زنبور، نباید بیشتر از 2 تا 3 دقیقه طول بکشد؛ زیرا ممکن است باعث آسیب به پوست شما شود.
برگ درخت چنار
برگ‌های درخت چنار دارای خصوصیات ضدالتهابی و ضدباکتریایی هستند که باعث کاهش خارش و تورم ناشی از زنبور گزیدگی می‌شوند و از عفونت در این ناحیه جلوگیری می‌کنند.
خردل
خردل را بر روی نیش زنبور بمالید تا از احساس سوزش آن راحت شوید.
کرم هیدروکورتیزون
پماد هیدروکورتیزون یکی از روش‌های درمانی خانگی مؤثر برای درد نیش زنبور است؛ این کرم می‌تواند درد، تورم و خارش ناشی از نیش زنبور را کاهش دهد.
پیاز
از عصاره پیاز بر روی محل گزیدگی زنبور استفاده کنید.
برگ ریحان
تعدادی از برگ‌های تازه ریحان را برداشته و آنها را خرد کنید، سپس آنها را بر روی ناحیة نیش بگذارید تا به‌سرعت درد تسکین پیدا کند.
نعناع
نعناع باعث می‌شود ناحیه‌ای که تحت‌تأثیر نیش زنبور قرار گرفته است، ضدعفونی شود. با زدن یک یا دو قطره از اسانس نعناع بر روی محل گزیدگی، می‌توانید درد و التهاب را کاهش دهید.
پماد کالامین
برای استفاده از لوسیون کالامین به‌منظور درمان نیش زنبور، لوسیون را بر روی ناحیة نیش بزنید و به مدت حداقل ۴۵ دقیقه بگذارید، سپس پس از ۴ ساعت از آن دوباره استفاده کنید. این روند را تکرار کنید تا علائم بهبود یابد.
سیب‌زمینی
برای درمان نیش زنبور، یک‌تکه سیب‌زمینی خام را بر روی ناحیه نیش قرار دهید تا احساس سوزش شما برطرف شود.
بادرنجبویه
برگ‌های خرد شده بادرنجبویه را برای تسکین سریع سوزش و درد نیش زنبور به کار ببرید.
حنا
استفاده از عصاره برگ‌های حنا نیز یک روش مؤثر برای کاهش اثرات نیش زنبور است.
هر چند این روش‌های خانگی در کاهش علائم نیش زنبور مؤثر هستند، اما در صورت بروز واکنش آلرژیک شدید، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.
روش‌های درمان پزشکی نیش زنبور
روش‌های درمان نیش زنبور ممکن است به شرایط واکنش نسبت به نیش بستگی داشته باشد. در اغلب موارد، اقدامات خانگی کافی هستند. اما در صورت بروز واکنش آلرژیک شدید، لازم است به پزشک مراجعه کرده و درمان‌هایی مانند موارد زیر را دریافت کنید:
- کاهش التهاب: پزشک ممکن است داروهای ضدالتهابی مانند کورتیکوستروئیدها یا آنتی‌هیستامین‌ها را تجویز کند تا واکنش آلرژیک و التهاب را کاهش دهد.
- تسکین علائم تنفسی: در صورت داشتن مشکلات تنفسی، از داروهایی مانند آلبوترول (Albuterol) استفاده می‌شود تا علائم تنفسی بهبود یابند.
- تزریق آدرنالین: در موارد شدیدتر، پزشک آدرنالین (اپی‌نفرین) را تزریق می‌کند تا باعث تسریع در بهبود علائم شود.
- کاهش واکنش آلرژیک: برای کنترل واکنش آلرژیک، ممکن است داروهای ضد آلرژیک مانند آنتی‌هیستامین‌ها و کورتیکوستروئیدها تجویز شود.
- اکسیژن درمانی: در صورت نیاز، تجویز اکسیژن کمک می‌کند تا تنفستان را بهبود ببخشید.
در کل، برای درمان نیش زنبور، اهمیت دارد که هر گونه واکنش غیرمعمول یا شدید را به پزشک خود اطلاع دهید تا اقدامات مناسب انجام شود.
در کدام شرایط نیاز به مراقبت پزشکی برای نیش زنبور داریم؟
در شرایط زیر، نیاز به مراقبت فوری پزشکی برای درمان نیش زنبور وجود دارد:
- در صورت داشتن واکنش شدید آلرژیک
- در یک بازه زمانی کوتاه چندین بار زنبور شما را نیش زده باشد که ممکن است عوارض جدی ایجاد کند.
- ناحیه نیش در دهان، گلو و چشم باشد.
- حضور افراد حساس و آسیب‌پذیر مانند کودکان، سالمندان، زنان باردار یا افرادی که با بیماری‌های خاص روبرو هستند یا داروهای خاص مصرف می‌کنند.
- دیدن علائم عفونت همراه با گزیدگی زنبور که ممکن است شامل تب، تورم و ترشح چرک باشد.
- در صورت وقوع هرگونه علائم غیرطبیعی پس از گزیدگی، حتماً به مراکز درمانی مراجعه کنید.
نکات لازم برای جلوگیری از گزیدگی زنبور
زنبور گزیدگی ممکن است دردناک باشد، بی‌توجه به اینکه آیا شما حساسیت نسبت به نیش زنبور دارید یا نه؟ اگر زنبوری شما را گزید، سعی کنید آرامش خود را حفظ کنید؛ زیرا در اکثر موارد به‌راحتی بهبود می‌یابد. آلرژی به زنبورگزیدگی می‌تواند در هر دوره‌ای از زندگی شما بروز کند، حتی اگر قبلاً دچار گزیدگی شده‌اید و هیچ واکنش آلرژیکی را تجربه نکرده‌اید.
اگر برنامه دارید که زمانی را در خارج از منزل بگذرانید، اقدامات زیر را برای جلوگیری از نیش زنبور انجام دهید:
- با پای‌برهنه راه نروید.
- از کندوهای عسل دور بمانید.
- از عطر، اسپری، شامپو و سایر محصولات با بوی شیرین استفاده نکنید.
- لباس‌های با رنگ‌های روشن یا طرح‌های گل‌دار نپوشید.
- حتما غذای خود را در محل مناسب قرار داده و درب آن را ببندید.
- با پنجره باز رانندگی نکنید.
- از سطل‌های زباله روباز فاصله بگیرید.
کلام آخر در مورد نیش زنبور
نیش‌زدن زنبور یک واقعه رایج و معمول است که بسیاری از مردم با آن روبرو می‌شوند. همان طور که در این مقاله از گفتیم، در صورت وقوع این حادثه، آرام باشید و سعی کنید هجوم بیشتر زنبور یا تعداد بیشتری از آنها را به حداقل برسانید. همچنین، با استفاده از روش‌هایی که گفته شد به‌سرعت نیش را از پوست خود خارج نموده و به درمان بپردازید. اگر علائم واکنش آلرژیک، مانند مشکلات تنفسی، حالت تهوع و کهیر را تجربه کردید، باید به‌سرعت به پزشک متخصص عمومی یا متخصص آلرژی مراجعه کنید تا اقدامات لازم انجام شود.