آبسه دندان چیست؟ علل، علائم و راه‌های درمان آبسه لثه

احتمالاً تا به حال این جمله را شنیده‌اید: “درد دندان، بدترین دردی است که انسان می‌تواند تجربه کند.” این جمله اغراق نیست، چرا که درد ناشی از آبسه دندان می‌تواند طاقت‌فرسا، عذاب آور و وحشتناک باشد. اما آبسه دندان چیست؟ آبسه دندان در واقع یک عفونت چرکی است که در لثه یا دندان ایجاد می‌شود. این عفونت می‌تواند به دلیل عدم درمان پوسیدگی دندان، بیماری‌های لثه و یا آسیب‌های دندانی به وجود آید. با مطالعه این مقاله، یک سری اطلاعات کلی در مورد آبسه دندان و راه‌های درمان آن بدست خواهید آورد.

آبسه دندان چیست؟

آبسه دندان یک وضعیت التهابی است که معمولاً ناشی از تجمع باکتری‌ها می‌باشد. این باکتری‌ها باعث تخریب بافت دندان و اطراف آن می‌شوند که در نهایت منجر به شکستگی دندان یا عفونت ریشه می‌شود. برای پیشگیری از این وضعیت، بهتر است به بهداشت دهان و دندان خود توجه کنید و در صورت بروز آبسه دندان، بلافاصله به دندانپزشک مراجعه کنید تا اقدامات لازم برای درمان انجام شود.

علل آبسه دندان

در ترمینولوژی پزشکی آبسه Abscess به حفره‌ای گفته می‌شود که در بافت ایجاد و در آن عفونت جمع می‌شود. پوست نواحی اطراف آبسه قرمز رنگ شده و معمولاً در فشار به شکل یک توده پر از مایع تصور می‌شود. علت اصلی بیشتر آبسه‌ها مربوط به باکتری استافیلوکوکوس اورئوس مقاوم به متی‌سیلین است. البته نباید هر التهاب و تورمی در ناحیه دهان را با آبسه دندان یکی پنداشت. حتی گاهی اوقات ممکن است تورم التهابی بعد از عصب‌کشی، جراحی‌های دندان و لثه و یا کشیدن دندان را به‌ اشتباه آبسه تصور کرد.

تفاوت عفونت و آبسه دندان با پوسیدگی

آبسه معمولاً یک توده کیستیک است. یعنی دارای یک جداره بوده و تا قبل از گشوده شدن این غلاف به هر علتی، امکان خروج عفونت از آن وجود ندارد. در صورت پاره شدن ناشی از فشار، باز کردن جداره توسط پزشک و تحت کنترل یا باز شدن سر آبسه در بعضی نمونه‌ها، عفونت جمع شده در کیست خارج می‌شود. معمولاً پس از خروج مایع فشرده شده در کیست، شدت درد ناشی از آبسه تخفیف پیدا می‌کند.

علائم آبسه دندان

طبق توضیحات قبلی، آبسه دندان یک وضعیت التهابی است که معمولاً به دلیل ورود باکتری‌ها به داخل دندان و تشکیل حفره‌های پر از باکتری در اطراف ریشه دندان ایجاد می‌شود. این باکتری‌ها باعث تخریب بافت دندان و بافت اطراف آن می‌شوند که در نهایت می‌تواند به شکستگی دندان یا عفونت ریشه منجر شود.

علائم آبسه دندان ممکن است شامل درد شدید، تورم، حساسیت به گرما و سردی، خروج مایعات یا خون از دندان و حتی تورم در ناحیه گردن باشد.

در برخی موارد علامت نشان‌دهنده وجود آبسه دندان، درد در ناحیه اطراف دندان است. در چنین حالتی، معمولاً اگر به دندان فشار وارد شود، درد ضربان‌دار و شدید اطراف دندان احساس می‌شود. چنین دردی ممکن است در فک و یا سایر قسمت‌های صورت در سمتی که دارای آبسه است گسترش پیدا کند. تعدادی از این علائم عبارتند از:

• وجود درد: معمولاً پس از درمان ریشه دندان و برداشتن پالپ، بیمار نباید احساس درد داشته باشد. بنابراین تداوم درد در ناحیه درمان شده نشانه عدم موفقیت درمان و احتمال ایجاد آبسه در ناحیه درمان شده است.
• جوش لثه: آبسه دندان گاهی موجب ایجاد برآمدگی‌های جوش مانند بر روی لثه‌ها می‌شود. اگر فشار به این جوش‌ها وارد شود از آنها مایع چرک مانندی خارج می‌شود. در این حالت قطعاً آبسه دندان وجود دارد و این چرک خارج شده نیز علامت وجود آبسه دندان است.
• مزه بد در دهان: یکی دیگر از نشانه‌های آبسه دندان حس بد مزه‌گی در دهان است. اگر پس از درمان ریشه دندان، احساس مزه بد در دهان وجود داشت، احتمال وجود آبسه دندان دور از ذهن نیست.
• تب: تب بیشتر وقت‌ها نشان از وجود عفونت است. در صورت بالا بودن دمای بدن فرد پس از اتمام دوره درمان، باید به‌ احتمال وجود آبسه دندان توجه داشته باشید.
• افزایش حساسیت دندان‌ها: پس از درمان ریشه و عدم وجود اعصاب در ناحیه ریشه، معمولاً نباید دندان‌ها به گرما و سرما حساس باشند. به همین جهت وجود حساسیت به گرما و سرما نشان‌دهنده عدم درمان کامل و وجود یا تشکیل آبسه در ریشه دندان است.
• مشکل بلع غذا: در بعضی موارد مشاهده شده است که وجود مشکلاتی در بلع می‌تواند ناشی از وجود آبسه دندان باشد. در چنین حالتی ویزیت توسط دندان‌پزشک، تشخیص درمان را برای شما آسانتر می‌کند.
• تریسیموس: تریسیموس دردی است که هنگام باز کردن دهان احساس می‌شود. یعنی دردناک بودن باز کردن دهان را تریسیموس گویند. این درد معمولاً ناشی از وجود آبسه و عفونت در دندان است که پس از عصب‌کشی رخ می‌دهد.
• ترشح عفونت از دندان: وجود ترشح در دهان و کنار لثه‌ها، می‌تواند علامت وجود آبسه در ریشه دندان‌ها باشد که به خارج راه پیدا کرده است.

انواع آبسه دندان

آبسه دندان یا به قول علامه دهخدا پیله دندان، وقتی اتفاق می‌‌افتد که عفونت (چرک) در اطراف ریشه دندان جمع شده و یک حفره پر از چرک و عفونت ایجاد می‌کند. در ادامه به انواع آبسه دندان اشاره شده است.

• آبسه جانبی دندان: آبسه جانبی وقتی اتفاق می‌افتد که بر استخوان جانبی دندان تأثیر بگذارد. به آبسه جانبی، آبسه پریودنتال یا آبسه پاریتال نیز گفته می‌شود که معمولاً در مجاورت یک دندان زنده ایجاد می‌شود.
• آبسه ژنژیوال: آبسه‌ای که بین لثه و دندان ایجاد می‌شود به آبسه ژنژیوال معروف است. علت بروز این نوع آبسه پوسیدگی دندانی، شکستگی دندان، خونریزی از لثه و گیر کردن غذا بین دندان‌ها در خط لثه است.
• آبسه پری‌آپیکال: اگر هنگام جویدن غذا درد شدیدی احساس شود که غیر قابل تحمل است، نشان‌دهنده این است که ناحیه انتهائی ریشه دندان عفونت کرده است. گاهی اوقات این چرک از طریق نوک ریشه در لثه‌ها پخش می‌شود. گاهی هم موجب تورم لثه، بافت نرم، کف دهان یا گونه‌ها می‌شود. این نوع آبسه به آبسه پری‌آپیکال معروف است.
• آبسه دندان عقل: در ناحیه انتهائی دهان دندان‌های عقل قرار دارند که به علت نهفتگی یا ضعف لثه در این ناحیه، ممکن است عفونت کرده و در نهایت به آبسه دندان منجر شوند. به این نوع آبسه‌ها که به دلیل نهفتگی ایجاد می‌شود، معمولاً آبسه دندان عقل گفته می‌شود. نادیده‌گرفته‌شدن آبسه دندان عقل ممکن است علاوه بر ایجاد درد شدید دندان، به بروز عفونت در ناحیه گلو (تورم غدد ناحیه گردن) منجر شود.

بیشتر بخوانید:  همه چیز در مورد دندان عقل

• آبسه دندان عصب‌کشی شده: این آبسه معمولاً پس از عصب‌کشی دندان بروز می‌کند. علت بروز این نوع عارضه نفوذ بخشی از عصب به نوک ریشه در داخل بافت دندان و وجود ضایعه و عفونت در استخوان و لثه اطراف دندان عصب‌کشی شده است. به خاطر داشته باشید که عصب‌کشی دندان هیچ تضمینی برای عدم ایجاد آبسه ایجاد نمی‌کند.
• آبسه دندان در حاملگی: برخی عوامل هورمونی یا افزایش اسید معده در زمان بارداری، ممکن است منجر به آسیب‌های دندانی و متعاقبا ایجاد عارضه آبسه دندان شود. این مشکل احتمال دارد برای مادر و جنین مشکلاتی ایجاد کرده و در برخی موارد حتی موجب سقط ‌جنین نیز شود.

راه‌های درمان آبسه دندان

اصلی‌ترین و پایه‌ای‌ترین درمان آبسه دندان، درمان ریشه دندان، عصب‌کشی دندان و در نهایت کشیدن دندان است. این درمان سبب می‌شود که فشار مایع داخل کیست تخلیه شده و التهاب هم کاهش یابد که منجر به کاهش درد تورمی – التهابی می‌شود. البته درمان آبسه دندان باید همراه با مصرف آنتی‌بیوتیک تحت نظارت و تجویز پزشک باشد. معمولاً درمان تخصصی آبسه دندان توسط، اندودنتیست یا متخصص ریشه و با انجام جراحی در قسمت ریشه لثه صورت می‌گیرد. باتوجه‌به نوع آبسه دندان که در بالا توضیح داده شد، نوع جراحی و درمان ممکن است متفاوت باشد. تشخیص متد جراحی با دندان‌پزشک معالج است.

درمان فوری آبسه دندان و ورم صورت

درمان آبسه دندان و ورم صورت بر تخلیه عفونت و درمان سیستمیک با آنتی‌بیوتیک به همراه برخی داروهای ضدالتهاب استوار است. در چنین حالتی البته ترجیحاً باید تحت کنترل پزشک اقدام به تخلیه عفونت کرد و سپس درمان را با تجویز پزشک تکمیل کرد. در برخی موارد هم ماساژ با آب‌نمک 9 درصد می تواند موثر واقع شود.

روش ترکاندن آبسه دندان در خانه

درمان‌های خانگی آبسه دندان موقتی است. چرا که دوباره آبسه شکل می‌گیرد و ممکن است به عوارض پیش‌بینی‌نشده هم منجر شود که شاید ساده‌ترین آنها گسترش عفونت، درگیرکردن دیگر دندان‌ها و دست‌اندازی آن به ناحیه گلو و سیستم تنفسی باشد.

نحوه تخلیه آبسه دندان

همان‌گونه که در سطور فوق تشریح شد؛ تخلیه آبسه دندان روش‌های گوناگونی دارد که البته تشخیص نوع آن و طرح درمان با اندودنتیست یا پزشک جراح است. در اینجا به طور خلاصه به چند نوع تخلیه آبسه دندان اشاره می‌کنیم.

• تخلیه آبسه پری‌آپیکال: اگر آبسه از نوع پری‌آپیکال باشد، معمولاً بافت آسیب‌دیده دندان برداشته شده و آبسه از طریق محل برداشته شده منتهی به آبسه تخلیه می‌شود. بعد از آن مواد مقاومی جایگزین بافت برداشته شده می شود که با استفاده از آن دندان می‌تواند کارایی گذشته خود را داشته باشد.
• تخلیه آبسه ژنژیوال: اگر آبسه از نوع آبسه ژنژیوال یا آبسه لثه باشد، معمولاً جراحان روی لثه برشی ایجاد کرده و سپس اقدام به تخلیه آبسه می‌کنند. در ادامه پس از تخلیه، باقی‌مانده آبسه را از روی لثه حذف می‌کنند.
• تخلیه آبسه پریودنتال: در آبسه پریودنتال ابتدا باید کیست را برداشت و سپس در صورت لزوم اقدام به جراحی دندان کرد. در برخی موارد که این درمان جواب نمی‌دهد دندان‌پزشکان اقدام به کشیدن دندان می‌کنند.

بیشتر بخوانید:  جرم گیری دندان چیست و چگونه انجام می شود؟

سخن آخر

به منظور جلوگیری از بروز آبسه دندان، حفظ بهداشت دهان و دندان، استفاده منظم از مسواک و نخ دندان، مراجعه منظم به دندانپزشک برای بررسی‌های دوره‌ای و درمان به موقع مشکلات دندانی مهم است. برای درمان آبسه دندان، می‌توان از روش‌های تمیز کردن حفره، جراحی ریشه، استفاده از آنتی‌بیوتیک‌ها و در برخی موارد خارج کردن دندان آسیب دیده استفاده کرد. در پایان خوشحال می‌شویم نظرات خود را در بخش کامنت مجله داروخانه آنلاین مثبت سبز با ما در میان بگذارید.