مشکل از جایی آغاز می‌شود که این فشار بطور طولانی‌مدت کم یا زیاد باشد. فشار خون بالا معمولا خطرناک‌تر از فشار پایین است. متاسفانه میزان ابتلا به این بیماری رو به افزایش است. مراجعات مکرر به پزشکان، گواهی بر شیوع این عارضه است. اما نگران نباشید، میتوان از ابتلا به این بیماری جلوگیری کرد و در صورت ابتلا آن را کنترل کرد. با ما همراه باشید تا مروری مختصر بر تعریف فشار خون داشته و روش های پایین اوردن فشار خون را بطور مفصل بررسی نماییم.
آنچه در این مقاله می خوانیم
فشار خون چیست؟
فشار خون نیرویی است که از سمت خون به دیواره عروق خونی اعمال می‌شود. بطور کلی دو مفهوم سیستول و دیاستول در اندازه‌گیری فشار خون مطرح میباشند. سیستول یا فشار بیشینه، فشار ناشی از انقباض بطن چپ قلب و دیاستول یا فشار کمینه، فشار ناشی از انقباض سرخرگ برای گردش خون در طول بدن می‌باشد. موضوعی که بسیاری افراد را در تعریف فشار خون سردرگم میکند، ضربان قلب است. ممکن است ضربان بالا با فشار خون بالا اشتباه گرفته شود.
در واقع این دو اصطلاح تعریف مجزا دارند اما ارتباط تنگاتنگی نیز بین آن‌ها برقرار است. بطور معمول افراد مبتلا به فشار خون بالا، ضربان قلب بیشتری دارند. سبک زندگی، شاخص توده بدنی، فعالیت بدنی، تغییرات هورمونی، سن، ژنتیک و سابقه خانوادگی همگی از عوامل تاثیرگذار بر میزان فشار خون میباشند. فشار خون در مواقع خاصی ممکن است بالا یا پایین باشد اما زمانی می‌توانیم فردی را دارای فشار خون بالا بدانیم که در حالت نرمال نیز فشار خون آن‌ها بالاتر از حد طبیعی باشد.
پایین آوردن فشار خون بالا فوری
بطور کلی برای پایین آوردن فشار خون بالا چهار روش وجود دارد.
۱- تغییر سبک زندگی و اصلاح عادات
۲- استفاده از دارو
۳- روش‌های خانگی
۴- طب سنتی
در خصوص مورد اول صحبت شد در ادامه بطور مفصل به موارد دیگر خواهیم پرداخت.
داروهای فشار خون بالا
باید حتما توجه داشته باشید که فشار خون مسئله‌ای جدی بوده و هرگز نباید خودسرانه دارویی مصرف کنید. بهتر است حتما به پزشک مراجعه کنید تا وی مطابق با صلاحدید خود داروی مناسب با شرایط شما را برایتان تجویز نماید. داروهای مرسوم برای کنترل فشار خون شامل موارد زیر میباشند.
- Chlorthalidone (کلرتالیدون)
- Hydrochlorothiazide (هیدروکلروتیازید)
- Lisinopril(لیزینوپریل)
- Benazepril(بنازپریل)
- Captopril(کاپتوپریل)
- Candesartan(کاندسارتان)
- Losartan(لوزارتان)
- Amlodipine(آملودیپین)
- Diltiazem(دیلتیازم)
- Doxazosin(دوکسازوسین)
- Prazosin(پرازوسین)
- Carvedilol(کارودیلول)
- Labetalol(لابتالول)
- Acebutolol (آسبوتولول)
- Atenolol(آتنولول)
- Hydralazine(هیدرازین)
- Minoxidil مینوکسیدیل
- Quanfacine (گوآفاسین)
- Methyldopa (متیل دوپا)
پایین اوردن فشار خون بالا در منزل
به غیر از درمان دارویی شما می توانید در خانه با انجام یکسری راهکار ها فشار خون خود را کاهش دهید. برخی از این راهکار ها عبارتند از:
- پایین آوردن فشار خون با رژیم غذایی
- پایین آوردن فشار خون با ماساژ
- قطع مصرف دخانیات و الکل
- پایین آوردن فشار خون با کنترل استرس
- پایین آوردن فشار خون با کاهش وزن
- پایین آوردن فشار خون با تحرک
- پایین آوردن فشار خون با دمنوش گیاهی و عرقیات
- پایین آوردن فشار خون با سرکه
- پایین آوردن فشار خون با سیاه دانه
- پایین آوردن فشار خون با سیر
- پایین آوردن فشار خون با آبلیمو
در ادامه به بررسی بیشتر هرکدام می‌پردازیم.
پایین اوردن فشار خون با رژیم غذایی
برای پایین اوردن فشار خون سعی کنید میوه‌هایی از جمله توت، سیب، زردآلو، موز، هویج، خربزه، پرتقال، هلو، چغندر، انبه، آناناس و نارنگی را در رژیم غذایی خود جا دهید. کلم بروکلی، اسفناج، کشمش، لوبیا سبز، نخود سبز، گوجه فرنگی، سیب زمینی و خرما نیز برای فشار خون بالا توصیه می‌شوند. گوشت ماهی و مرغ را جایگزین گوشت قرمز کنید. توجه داشته باشید که ماهی خشک به علت نمک بالا گزینه‌ی خوبی برای فشار خون بالا به شمار نمی‌رود.
پایین اوردن فشار خون با ماساژ
ماساژ می‌تواند تا حدی در کاهش فشار خون و درد ناشی از آن موثر باشد. برای کاهش فشار خون می‌توانید بخش‌هایی از بدن که نسبت به فشار حساس هستند را نقاط فشار بنامید. یکی از این نقاط فشار، سه انگشت بالاتر از مچ در وسط ساعد است. کافیست برای مدتی این نقطه را فشار دهید تا جریان خون تنظیم شود.
نقطه دیگر در انتهای جمجمه، طرفین مهر‌های گردن می‌باشد. کافیست با انگشت شست خود، بدون حرکت به طرفین مهره‌های گردن فشار ملایم وارد کنید تا فشار خون کاهش یابد. نقطه‌ی دیگر درست بالای سر است. گوش‌های خود را با خطی فرضی در نقطه‌ای در بالای سر بهم متصل کنید. به نقطه‌ی حاصل شده مقداری فشار کوتاه‌مدت وارد کنید تا جریان خون متعادل شود.
پایین آوردن فشار خون با قطع مصرف دخانیات و الکل
سوای تاثیرات مخرب دخانیات بر ریه و دهان، مصرف دخانیات می‌تواند ریسک ابتلا به فشار خون بالا را تا حد زیادی افزایش داده و زمینه‌ساز مشکلات دیگر شود. مصرف دخانیات باعث انباشت مواد سمی در رگ‌ها و سفت شدن جدار عروق شده و در پی آن فشار خون را افزایش می‌دهد. مصرف الکل فشار خون و ضربان قلب را در طول زمان افزایش می‌دهد و این مسئله در دراز مدت منجر به انسداد عروق و حمله قلبی می‌شود. برای کاهش فشار خون باید حتما مصرف دخانیات و الکل را نه تنها کاهش داده، بلکه بطور کامل قطع کنید.
پایین اوردن فشار خون با کنترل استرس
استرس می‌تواند با تغییر هورمون‌های ترشحی، فعالیت سیستم گردن خون را تحت تاثیر قرار دهد. هورمون آدرنالین و کورتیزول در هنگام استرس بر ضربان قلب و فشار خون تاثیر گذاشته و آهنگ تنفس را افزایش میدهند. متاسفانه نمی‌توان از مواجه با استرس فرار کرد، اما میتوان با مدیریت عوامل دیگر، نحوه مواجه با استرس را تغییر داد. فعالیت‌هایی از جمله مدیتیشن، یوگا، ورزش‌های سبک، تغذیه سالم و خواب باکیفیت و منظم می‌توانند به مدیریت استرس کمک کنند.
پایین اوردن فشار خون با کاهش وزن
تحقیقات نشان داده‌اند که با افزایش وزن، احتمال ابتلا به فشار خون بالا و در پی آن سکته و مشکلات عروق نیز افزایش می‌یابد. بنابراین یکی ازروش‌های موثر در کاهش فشار خون افراد دارای اضافه وزن، کاهش وزن است. توجه داشته باشید که زمانی کاهش وزن تاثیر مثبت خواهد داشت که به روش اصولی و درست صورت گرفته باشد. کاهش وزن ناگهانی و رژیم‌های غایی غیراصولی نه تنها موقتا فشار خون را کاهش میدهند، بلکه با برگشت وزن، فشار خون نیز بیش از قبل ممکن است افزایش یابد و به عارضه‌ای جدی مبدل شود.
پایین اوردن فشار خون با دمنوش گیاهی و عرقیات
دمنوش‌ها نوشیدنی‌های گیاهی آرامبخشی هستند که در درمان درد و بهبود قوای بدن کاربرد دارند. برخی دمنوش قابلیت این را دارند که فشار خون بدن را کاهش دهند و ضربان قلب را متعادل سازند. دمنوش زرشک، چای ترش، پای سبز، هل، آویشن و عناب، برگ زیتون، سنبل الطیب، اسطوخودوس و پونه کوهی از حمله دمنوش‌هایی هستند که در کاهش فشار خون موثر واقع می‌شوند.
پایین اوردن فشار خون با تحرک
فعالیت بدنی می‌تواند تاثیری مثبت بر سلامت قلب و قدرت عضلات داشته باشد. قلب هرچه سالم‌تر و قوی‌تر باشد، خون را با تلاش و فشار کمتری پمپاژ میکند. برای حفظ فشار خون در محدوده نرمال، کافیست هفتگی 300 دقیقه فعالیت بدنی متوسط داشته باشید. پیاده‌روی سریع، دوچرخه‌سواری، شنا کردن و پیلاتس از جمله فعالیت‌هایی هستند که به افراد دارای فشار خون بالا توصیه می‌شوند. در خاطر داشته باشید که بهتر است از ورزش‌هایی که ضربان قلب را تا حد زیادی افزایش میدهند پرهیز کنید و روی ورزش‌های سبک تمرکز کنید.
پایین اوردن فشار خون با سرکه
سرکه سیب می‌تواند با تاثیر گذاشتن بر قند و چربی‌های مضر خون، منجر به کاهش وزن شود. همانطور که پیش‌تر نیز در خصوص ارتباط فشار خون و وزن صحبت شد، میتوان تاثیر سرکه را بر فشار خون مثبت تلقی کرد. در نظر داشته باشید که هیچ یک از موارد ذکر شده نمی‌توانند به تنهایی منجر به درمان فشار خون بالا شوند. در واقع اصلاح رژیِم غذایی، تحرک و خواب در کنار مراقبت‌های پزشکی می‌تواند چاره این معضل باشد. می‌توانید سرکه سیب را با مقداری آب یا عسل میل کنید و یا به همراه سالاد و غذا از آن بهره ببرید.
پایین اوردن فشار خون با آبلیمو
آبلیمو دارای ترکیباتی است که می‌توانند جدار عروق خونی را تحت تاثیر قرار داده و فشار خون را کاهش دهند. علاوه بر آن خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی آبلیمو آن را به یکی از بهترین کاهنده‌های فشار خون یا به اصطلاح قاتل فشار خون بالا تبدیل کرده است. افراد دارای غلظت خون بالا بهتر است در مصرف آبلیمو احتیاط کنند. آبلیمو را می‌توانید ساده و یا بشکل نوشیدنی مصرف کنید. بهتر است در تهیه شربت آبلیمو بجای شکر از عسل استفاده کنید زیرا عسل خود می‌تواند در کاهش فشار خون موثر واقع شود.
پایین اوردن فشار خون با سیاه دانه
سایه دانه به علت دارا بودن آنتی اکسیدان خاصیت منحصر بفردی برای کاهش فشار خون دارد. آنتی اکسیدان می‌تواند در دراز مدت، سلامت و کشش سرخرگ‌ها را به حالت قبل خود بازگرداند و منجر به کاهش فشار خون شود. برای مصرف سیاه دانه می‌توانید آن را در نوشیدنی، بشکل جوشانده و چاشنی برای غذا استفاده کنید. در میزان مصرف سیاه دانه احتیاط کنید، 100 میلی گرم سیاه دانه برای کاهش خون کافیست.
پایین اوردن فشار خون با سیر
سیر به علت خاصیت ضدالتهابی و آنتی‌اکسیدانی خود می‌تواند مانند معجزه برای کاهش فشار خون عمل کند. سیر را می‌تواند بشکل خام یا پخته در مواد غذایی خود بکار بگیرید. پودر و روغن سیر نیز می‌توانند برای مصارف روزانه استفاده شوند.سردرد، خواب‌آلودگی و خشکی دهان ممکن است از عوارض مصرف سیر تازه به مقدار زیاد باشند. برای کاهش بروز این عوراض بهتر است از پودر یا روغن سیر استفاده کنید.
فشار خون بالا و پایین چگونه تعیین می‌شود؟
واحد اندازه‌گیری فشار خون میلی متر جیوه (mmHg) می‌باشد و توسط فشارسنج اندازه‌گیری می‌شود. فشارسنج در انواع مختلف جیوه‌ای، عقربه‌ای، دیجیتالی و انگشتی به بازار عرضه می‌شود. دو عدد در سنجش فشار خون توسط فشارسنج به نمایش گذاشته می‌شوند. عدد اول فشار سیستولیک و عدد دوم فشار دیاستولیک را مشخص میکند. در فشار خون بالا عدد اول بیشتر از ۱۲۰ و عدد دوم بیشتر از ۸۰ را نشان می‌دهد. نشان داده شدن عدد کمتر از ۹۰ و عدد دوم کمتر از ۶۰، علائم فشار خون پایین است.
بهترین زمان برای اندازه‌گیری فشار خون زمان استراحت است. برای انداه‌ز‌گیری فشار خون کافیست حدود ۳ الی ۵ دقیقه صاف روی صندل بنشینید، بازوی خود را روی سطحی با ارتفاع همسان با سطح قلب خود قرار دهید و سپس فشار خود را بگیرید. سعی کنید تا نیم ساعت قبل اندازه‌گیری، سیگار نکشید، ورزش نکنید و غذا نخورید. توجه داشته باشید تنش عصبی، پر بودن مثانه و فعالیت بدنی می‌تواند بطور کاذب فشار خون را افزایش دهد.
علت فشار خون بالا
همانطور که پیش‌تر نیز گفته شد، فشار خون یک عدد ثابت نیست و تحت تاثیر عواملی ممکن است بیشتر یا کمتر شود. علت قطعی فشار خون هنوز مشخص نیست اما مجموعه ای از عوامل می‌توانند منجر به افزایش فشار خون شوند. سبک زندگی، شاخص توده بدنی، فعالیت بدنی، سن، تغییرات هورمونی، ژنتیک و سابقه خانوادگی همگی از عوامل تاثیرگذار بر میزان فشار خون میباشند. چنانچه تحرک کم، سن بیشتر از ۳۵، استرس و اضطراب بالا، مصرف مشروبات الکلی زیاد، رژیم غذایی پرنمک و پرچرب و وزن زیاد باشد، احتمال ابتلا به فشار خون بالا افزایش می‌یابد.
مصرف دخانیات، سابقه خانوادگی فشار خون بالا، بارداری، دیابت، اختلال در فعالیت غده فوق کلیه و تیروئید و بیماری‌های کلیوی همگی ممکن است زمینه‌ساز بروز فشار خون بالا باشند. در خصوص عوامل ژنتیکی میتوان گفت که این عامل تنها ۲ الی ۳ درصد از مبتلایان را شامل می‌شود. عوامل بیولوژیکی از جمله برهم‌خوردن تعادل آب و نمک در بدن، اختلال در ترشح هورمون‌های بدن و عملکرد سیستم عصبی سمپاتیک نیز بر میزان فشار خون تاثیرگذارند.
علائم فشار خون بالا
متاسفانه این بیماری خطرناک اغلب علائم ملموسی از خود بروز نمی‌دهد از این جهت آن را قاتل خاموش می‌نامند. در واقع یک سوم از افرادی که به فشار خون بالا مبتلا هستند متوجه بیماری خود نیستند. یکی از راه‌های موصق برای پی بردن به این موضوع، سنجش منظم فشار خون است. با بالا رفتن ناگهانی فشار خون ممکن است افراد علائمی همچون سردرد، گیجی، درد در قفسه سینه، نبض در سر یا گردن، ضربان نامنظم قلب، تعریق، حالت تهوع، بی‌حالی، مشکلات تنفسی و بینایی را تجربه کنند.
خطرات فشار خون بالا
فشار خون بالا اگر درمان نشود ممکن است منجر به آسیب به بافت‌ها و اندام‌های حیاتی بدن شود. سخت شدن دیواره عروق یا آترواسکلروز، حمله قلبی، سکته مغزی، نارسایی قلبی، سندروم‌های متابولیک، مشکلات یادگیری و حافظه، پاره شدن عروق نازک، تضعیف عروق کلیوی و ابتلا به آنوریسم از عوارض فشار خون بالا میباشند. بنابراین بسیار حائز اهمیت است که برای درمان این بیماری بکوشیم و آن را جدی بگیریم.
پیشگیری از ابتلا به فشار خون بالا
برای جلوگیری از ابتلا به فشار خون بالا باید سبک زندگی خود را تا حد امکان سالم تنظیم نمایید. منظور از سبک زندگی سالم مجموعه‌ای از عادات ذهنی، غذایی، تحرک و استراحت است که در دراز مدت کیفیت سلامت جسمی، ذهنی و روانی انسان را ارتقا می‌دهد. بد نیست بدانید کوچکترین عادات ما در دراز مدت ممکن است منجر به نتایج بزرگ شوند. اینکه نتایج در جهت مثبت باشند یا منفی، تا حد زیادی در دستان ماست. بنابراین سعی کنید غذاهای سالم و مغذی سرشار از پروتئین، ویتامین و مواد معدنی مصرف کنید.
مصرف کافئین، نمک و چربی را به حداقل برسانید و از مصرف الکل و دخانیات اجتناب کنید. تحرک بدنی منظم خود را حفظ کرده و کیفیت و میزان خواب خود را تحت نظر داشته باشید. برای کاهش استرس و اضطرابتان هر چه سریع‌تر اقدام کنید. چک‌آپ‌های سالیانه را فراموش نکنید. وزنتان را در محدوده مناسب حفظ کنید. در نهایت خود را بشناسید و عاداتتان را بطور مداوم بررسی و کنترل کنید.
سخن پایانی
در این مقاله از به بررسی روش های پایین آوردن فشار خون پرداختیم. شما چه روش های دیگری برای پایین آوردن فشار خون می‌شناسید. شما می توانید نظرات و سوالات خود را در خصوص نحوه پایین آوردن فشار خون در بخش دیدگاه با ما به اشتراک بگذارید.